Türkiye’de İnternetten Alışveriş Yapma Oranları
Türkiye’de İnternetten AlışVeriş Yapma Oranlar
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) her yıl, Hane Halkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması’nın sonuçlarını yayımlıyor. Bu araştırma; Türkiye’deki bilgisayar kullanım oranı, internet kullanım oranı ve internetten yapılan alışverişlerin oranı gibi konular hakkında bilgi veren bir çalışma olarak anlatılabilir.
2009 senesinde gerçekleştirilen araştırmanın gösterdiği sonuçlara göre, hanelerin %30’luk bir kısmı, internet erişimine sahip görünüyor. Birey sayılarına göre yapılan bir değerlendirmede ise, erkeklerde 16-47 yaş arası internet kullanım oranının %48,6, kadınlarda ise %28 olduğu görülüyor. Türkiye’deki kadın erkek sayısının aşağı yukarı eşit olduğu dikkate alındığında, ülkemizde 2009 yılında internet erişimi olan ve interneti kullanan kişilerin oranının %38 civarında seyrettiğini söylemek mümkündür. 2018 Nisan’da yapılan güncel araştırmaya baktığımızda ise, internet erişimi olan hane sayısının %83,8 seviyesine kadar çıktığını görüyoruz. İnternet kullanan ve 16-74 yaş aralığında olan bireylerin toplam nüfusa oranı ise %72,9’a yükselmiş durumda. Eğer internet kullanıcılarını cinsiyetlere göre ayıracaksak, erkeklerin %80,4, kadınların ise %65,5 oranında internet kullandığı sonucunu görüyoruz.
İnternetten Alışveriş Yapma Oranları
10 yıllık süreçte tutulan istatistiklere baktığımızda, 2009-2018 arasında (bu yıllar dâhil-10 yıllık süreçte)artan internete erişim oranlarının internetten yapılan alışverişe de yansıdığını görüyoruz. İnternette alışveriş yapma oranları 2009-2015 yılları arasında devamlı olarak artış göstermiş. 2016 yılında bir yıllık bir düşüş yaşansa da, sonrasında tekrar bir yükseliş trendi görülmüş. Aşağıdaki tabloya bakıldığında, internet aracılığıyla alışveriş yapan kişi sayısının yıllara göre istatistiğini görebiliriz.
İnternetin ve internetten alışverişin ülkemize, ABD ve Avrupa’dan geç girmesi sebebiyle, internetten alışveriş üzerinde ilk yıllarda büyük çekinceler mevcuttu. Geleneksel alışveriş yöntemine halkın büyük kısmının alışık olduğu ülkemizde, internetten alışverişe kitleler ilk yıllarda genel olarak şüpheci bir bakış açısıyla yaklaştı. Ürünleri almadan önce deneme imkânının olmaması, ürünün kendisini değil temsili bir fotoğrafını görmek vb. gibi durumlar yüzünden internetten alışveriş uzun yıllar gelişim göstermedi. Bunların yanında, internetten alışverişin güvenli olup olmadığı, alınan ürünün elinize ulaşıp ulaşmayacağı konusunda insanların kafasında soru işaretleri olması da internetten alışveriş edilmesinin önüne bazı şüpheler koydu. Fakat yıllar geçtikçe bu endişeler yerini ülkemizde de rahatlığa – güvene bıraktı ve rahatlıkla internetten alışveriş edilir duruma gelindi. Çünkü internetten alışverişin birçok avantajı da bulunuyor. İlk olarak, internetin hayatta birçok alanda sağladığı (fiziksel efor sarf etmeden bir şeyi başarabilme konusu) internetten alışverişte de karşımıza çıkıyor. Bir mağazaya, dükkâna gidip reyon reyon gezmeye gerek kalmadan, reyonlardaki ürünleri (mouse ile sayfaları değiştirerek) kolayca gezebiliyor ve satın alabiliyorsunuz. Satın aldığınız ürün kapınıza kadar geliyor.
Başka bir avantaj ise fiyat kolaylığının daha kolay yakalanabiliyor olması. İnternetin gelişimi ile birlikte birçok firma, internete özel indirimler uygulamaya başladı. Hatta internete özel indirim, internete özel ürün gibi uygulamalarla, mağazalardan satın alamayacağınız birçok ürün internet üzerinden, uygun fiyatla satışa sunuluyor.
Diğer bir avantaj da internet üzerinden alışverişin sınırları kaldırması, ürünlerin ülkenin her yerine hatta dünyanın her yerine satılması, ulaştırılabilmesi Bilindiği gibi, bazı mağazaların şubeleri, ülkemizin sadece bir ya da birkaç ilinde mevcut ve buradan alış veriş yapmak isterseniz o ile gitmeniz gerekebiliyor. Fakat internetten alışveriş sayesinde bu gereklilik artık (birçok mağaza için) yok. Mağazanın internet sitesinden, alışverişinizi kolayca yapabilir ve ürünün gelmesini bekleyebilirsiniz. İnternetten alışveriş oranlarının yükselmesinde belki de en büyük pay bu faktöre ait. Ayrıca, internetten alışveriş sadece iller değil ülkeler arasındaki sınırları da bir anlamda yok ediyor. Ülkemizde satışa sunulmayan bazı ürünleri ya da ülkemizde hiç mağazası bulunmayan bazı firmaların ürünlerini, internet üzerinden satış hizmeti veren firmalar aracılığı ile alabiliyorsunuz. İnternetle alışveriş imkânı bu kadar gelişmeden önce imkânsız olan bu durum, şimdi çok sıradan bir alışveriş türü haline geldi. Yurtdışından internetten alışveriş yapılacağı zaman en çok satın alınan ürünler arasında, teknoloji ürünleri ve tekstil ürünleri en çok tercih edilenler oluyor.
YIL ORAN İnternetten alış veriş yapan kişi sayısı (genel nüfusa oranlandığında çıkan sonuç)
2009 %11,8 8,5 milyon
2010 %15 11 milyon
2011 %18,6 13,9 milyon
2012 %25,1 18,97 milyon
2013 %24,1 18,47 milyon
2014 %30,8 23,93 milyon
2015 %33,1 26,06 milyon
2016 %20,9 16,67 milyon
2017 %24,9 20,12 milyon
2018 %29,3 23,97 milyon
İnternetten yapılan alışveriş oranı her yıl yükselme trendindeyken, 2016 yılında düşüşe geçmesi dikkat çekse de bunun da bir açıklaması bulunuyor. 2016 yılında gerçekleşen ciddi orandaki düşüşün sebebi; o yıl uygulanmaya başlayan, akaryakıt, gıda ve cep telefonlarına yönelik taksit yasağı, beyaz eşya haricindeki elektrik-elektronik eşyaların satın alınmasında ise en fazla 6 taksit (kredi kartına) sınırlaması getirilmesidir. 2017 ve 2018 yılında artışına devam eden internetten alışveriş oranı, yeniden 2015 yılındaki düzeye gelmeye başladı. İstatistikler incelendiğinde, devamlı olarak yükseliş trendinde olan alışveriş oranlarının 2019 yılında da artışa devam etmesi ve 2015 yılında ortaya çıkan %33,1’lik oranı da geçmesi bekleniyor. Nüfusun sürekli olarak artış eğiliminde olduğunu da hesaba kattığımızda, 2019 yılında internetten alışveriş eden kişi sayısının da 28 milyondan daha yüksek bir sayıya ulaşması bekleniyor. İnternete her gün biraz daha alıştığımız düşünülürse, bu oran gelecek yıllar da daha da yükselecek gibi görünüyor.
İnternetten Alınan Ürünler
Türkiye’de internet üzerinden alış veriş yapan 24 milyon kişinin yaklaşık olarak %55’lik kısmını erkekler, %45lik kısmını ise kadınlar oluşturmakta.
İnternetten satılan ürünlerin neler olduğunu incelediğimizde ise yapılan alışverişin çok önemli bir kısmının spor ürünlerinden ve giyim-kuşamdan oluştuğu görülmekte. En az satın alınan ürün istatistiği de dikkat çekiyor. Erkeklerin almayı en az tercih ettikleri ürünlere bakıldığında, %4,6’lık oran ile ilaçları görüyoruz. Kadınların en az satın aldığı ürünler konumunda ise karşımıza ise %2,8’lik bir satın alma oranı ile oyunlar ve çeşitli bilgisayar yazılımları çıkıyor.
İnternetten alışveriş yapan kullanıcıların bir kereyle kalmayıp daha fazla alışveriş yapmaları nedeniyle toplamda %100’ü geçen liste, internetten yapılan alışverişlerde en çok satın alınan ürünlerin neler olduğunu gösteriyor. Listedeki ürünler şu şekilde sıralanıyor.
- %65,2-giyim kuşam ve çeşitli spor malzemeleri
- %26,8- evde kullanıma yönelik eşyalar
- %22,1-gıda ürünleri
- %20,6-okuma materyalleri (kitap, dergi, e-kitap, gazete)
Erkeklerin internetten almayı tercih ettikleri ürünlerin başında spor malzemelerinin yanı sıra bilgisayar yazılımları ve donanımları, oyunlar ve bilgisayarları oyunlara uygun şekilde geliştirmeye yönelik malzemeler bulunuyor. Kadınların internet alışverişlerinde tercih ettikleri ürünlerin başında giyecekler, spor malzemeleri, ev eşyaları ve gıda ürünleri yer alıyor. Cinsiyetlere göre değerlendirme yapıldığında, aile içindeki rollere veya cinsiyet yapılarına uygun tercihler yapıldığı ve bu tercihlerin internetten yapılan alış verişlerin oranlarına yansıdığı söylenebilir. Ama satın alınan ürünler ne olursa olsun, 10 yıllık süreç içinde internetten alış veriş yapan kişi sayısının yaklaşık 3 katına çıktığı görülüyor. Bu kişilerin her ay, her yıl aldıkları ürün sayılarının da yaklaşık aynı oranda arttığı hesaba katılırsa şu sonuca varılabilir: (10 yıl içinde) İnternetin ekonomi içinde kapladığı alan, yaklaşık 8-10 katına çıkmıştır. İnternet kullanıcılarının sayısının ve kullanıcıların internette geçirdikleri zamanın da arttığı hesaba katılırsa, önümüzdeki 10 yıllık süreçte de benzer bir gelişme görüleceği söylenebilir.